අනුන්ව රවටන අදහසින්, ඇති දෙය නැතැයි කියාද, නැති දෙය ඇතැයි කියාද ,‍ නොවූ දෙය වුනායයි කියාද, ‍වුනු දෙය නොවුනායයි කියාද වචනයෙන් හෝ ලිවීමෙන් හෝ හස්ත සංඥා ආදී සංඥා කිරීම් ආදියෙන් හෝ අනුන්ට පැවසීම මුසාවාදය කියල හඳුන්වනව.

මේ මුසාවාද අකුසලය සම්පූර්ණ වීමට කරැණු 4 සම්පූර්ණ වෙන්න ඕනෙ.

1. කියන කරැණ බොරැවක් වෙන්න ඕනෙ
2. අනුන් රවට්ටන්න ඕනෙ කියල අදහසක් ඇතිවෙන්න ‍ඕනෙ
3. තමන් රවට්ටන්න හදන දේ අනිත් අයට අඟවන්න ඕනෙ
4. ඒ අඟවන දේ අනිත් අය තේරම් ගන්න ඕනෙ

කියන දේ බොරැවක් වුනත් නොදන්නා භාෂාවකින් කීමෙන් හෝ හොඳින් නොඇසීමෙන් හෝ අහන කෙනාට තේරැම් ගත නොහැකි වුනොත් මුසාවාද අකුසලය සිදුවෙන්නෙ නැහැ. වැරදීමෙන් කියවෙන බොරැ වලිනුත් අකුසල් සිදුවෙන්නෙ නැහැ. ඉටුකිරීමේ අදහසින් පොරොන්දුවක් වෙලා එය ඉටු කරන්න නොපුළුවන් වීම හින්දත් අකුසල් වෙන්නෙ නැහැ. ඒත් ඉටු නොකරන අදහසින් පොරොන්දුවක් වෙන කෙනාට එ‍වලෙම අකුසලය සිදුවෙනව. පසුඅවස්ථාවක් ඒක ඉෂ්ථ කලත් අකු‍සලෙන් මිදෙන්නෙ නැහැ.

අනුන් ලවා බොරැ කියවන කොට කියන කියවන දෙන්නටම අකුසල් සිදුවෙනව. ඒත් වෙනත් කෙනෙකුගෙ නියෝගයකින් තවත් අයෙකුට බොරැ පණිවුඩයක් ගෙනයන කෙනෙක් එය බොරැවක් බව නොදැන රැවටීමේ අදහසින් තොරව නියෝගය ඉටුකිරීමක් වශයෙන් කියුවනම්, නියෝග කළ තැනැත්තාට මිස පණිවුඩය රැගෙන ගිය කෙනාට අකුසලය සිදුවෙන්නෙ නැහැ. දීර්ඝ කාලයක් පවතින විධිහට බිත්තිවල, බොඩ් ලැලි වැනි දේවල් වල බොරැ ලියා තැබීම මඟින් ඒවා කියවා රැවටෙන අයගේ ගණනට මුසාවාද අකුසලය සිද්ධවෙනව. ප්‍රවෘත්ති පත්‍රවල සඟරාවල හා පොත් වල මාර්ගයෙන් බොරැ ප්‍රචාරය කරල අයට ඒවා බලල රැ‍වටයන් අයගේ ප්‍ර‍මාණයට අකුසල් සිදුවෙනව.

බොරැකීම නොයෙක් පව් වැඩ වලට වුවමනා වෙන දෙයක්. මොකද කරපු වැරදි වැඩ අහු වෙන එකෙන් වළක්වන්න බොරැ කියන්න වෙනව. ඉතින් කරපු වැරදි වැඩෙයි ඒක වහගන්න කියන බොරැයි හින්ද අකුසල් දෙකක් සිද්ධ වෙනව. ඒක හින්ද බුදු හාමුදුරැවො කියල තියනව බොරැ කියන කෙනාට නොකරන්න බැරි පවක් නැහැ කියල. ඇයි ඉතින් දන්නවනෙ ඕනෙම වැරදිවැඩක් කරල බොරැවෙන් ඒක වහගන්න පුළුවන් කියල. බොරැ නොකියන කෙනා අතින් පව් වැඩ සිදුවෙනව අඩුයි. මොකද එයා දන්නව කරන වැරදි වැඩ අහුවුනොත් ඇත්ත කියන්න වෙනව කියල. ඇත්ත කියන්න වුනොත් තමන්ගෙ ආත්මගරැත්වය නැතිවෙන‍ව. ඉතින් ඊට වඩා හොඳයි වැරදි වැඩ නොකර ඉන්න එක කියල හිතල ඒවයින් වැළකෙන්න බලනව. ‍ලෝකෙ ඉන්න නුවණ තියන හැමෝම බොරැව පිළිකුල් කරනව. හැම ආගමකම පව් ලයිස්තුවක් තියනවනෙ ඒ හැම එකකම බොරැ කීම පාපයක් කියල දක්වල තියනව. තමන් බෝධි සත්වයන් වශයෙන් හිටපු කාලෙ සමහර අවස්ථාවල නොයෙක් පව් කරල ති‍බුනත් නියත විවරණ ලැබුණායින් පස්සෙ අනුන්ට හාණිවෙන විධිහට එක බොරැවක්වත් නොකියු බව බුදුන් වහන්සේ පෙන්වල දීල තියනව. ඒකෙන් පේනවනෙ බොරැ කියන ඒක කොච්චර නරක දෙයක්ද කියල.


මුසාවාදයෙන් සිදුවන අකුසලයේ කුඩා විශාල භාවය.

සෙල්ලමට හෝ යමක් නොදී ‍සිටිමේ අරමුණින් ඇති දේ සැඟවීමට හෝ කුඩා දරැවන් නැළැවීම සඳහා හෝ කරපු වැරැද්දක් වහගැනීමට හෝ කියන බොරැ වලින් සිදු වන අකුසලය කුඩායි. "කරනවමයි" "දෙනවමයි" කියමින් අන්අයව රැවටීම මඟින් විශාල වශයෙන් අකුසල් සිදු වෙනව. යම් කිසිවෙකු හෝ දෙයක් සාක්ෂ්‍ය වශයෙන් තබල "අම්ම පල්ල" " දෙවියන් පල්ල" වශයෙන් බොරැකීමෙන් කලින් කියු අවස්ථාවලටත් වඩා අකුසල් සිදුවෙනව. රවටන පුද්ගලයාගේ ගුණවත් භාවය සිල්වත් භාවය අනුවත් ඇතිවන කෙලෙස් ප්‍රමාණය අනුවත් අකුසල් සිදුවීම වැඩියි. බොරැවෙන් සිදුවන හාණියේ අලාභයේ ප්‍රමාණාත්මක බව අනුවද සිදුවන අකුසලය වෙනස් වෙයි.


බොරැ කීමේ විපාක

‍මෙලොවදී බොරැ කියන අය නොයෙක් විදිහෙ නින්දාවලට ලක්වෙනව. කියන දේවල් කවුරැවත් විශ්වාස කරන්නෙ නැති ගනන් ගන්නෙ නැති බවට පත්වෙනව. සමහර අවස්ථාවලදි නොයෙක් දඬුවම් වලට ලක්වෙනව. මරණින් මතු නර‍කයේ ඉපිද නොයෙක් දුක් වලට මුහුණ දෙන්න වෙනව. ප්‍රේත ආත්ම වල ඉපදී නොයෙක් දුක් කම් කටොළු වලට මුහුණ දෙන්න සිදුවෙනව. නැවත මිනිස් ආත්මයක් ලබා ගත්තත් නොකළ වරදවල් වලට අහුවෙලා නින්දා ලබනව, දඬුවම් ලබනව. ගොළු බවට පත්වෙනව. කට ගඳ ගහන්න ගන්නව. අශෝභන දත් ඇති කට විරෑප වූවන් බවට පත්වෙනව. නොයෙක් මුඛ රෝගවලින් දුක් විඳින්න සිදුවෙනව. අමිහිරි කට හඬ ඇති අය බවට පත්වෙනව. දරැවන් නැති අය බවට පත් වෙනව. උපන් දරැවෝත් අකීකරැ දරැවන් බවට පත්වී දුක් ගෙන දීමට සමත් වෙනව.